[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zaś Rosji. Na terenie tym przebywać miało zarówno wojsko gruzińskie, jak i rosyjskie. Wszystkie
jednak stanowiska dowódców miały być powierzone Gruzinom. Dla modernizacji administracji
oraz rozwoju górnictwa mieli być przysłani rosyjscy specjaliści, którym w wielu dziedzinach
powierzono by naczelne stanowiska.
Prawdopodobnie jednak jeszcze przed śmiercią nieudolnego władcy, jakim był Jerzy XII, w
Petersburgu zapadła decyzja, aby zamiast utrzymywać instytucję protektoratu włączyć
bezpośrednio Gruzję do Rosji. Trudno jest zresztą stwierdzić, czy w powyższej sprawie główno-
dowodzący wojsk carskich na terenie Gruzji, generał Aazariew, otrzymał jakieś dokładne
instrukcje. W każdym razie musiał on być zorientowany w intencjach władz petersburskich, skoro
nie wyraził zgody na koronację po śmierci Jerzego XII królewicza Dawida, lecz namawiał go, aby
spokojnie czekał, aż przyjdzie z Petersburga zezwolenie carskie na objęcie przez niego władzy.
Jednocześnie w Tbilisi działała pod przewodnictwem Solomona Leoni-dze silna grupa ludzi, która
dążyła do zerwania więzów łączących Gruzję z Rosją. Domagała się ona od królewicza Dawida,
aby nie czekając na zgodę cara koronował się na króla. Chwiejny i słaby Dawid zdecydował się
wreszcie na ogłoszenie się regentem państwa wschodnio-gruzińskiego. Wówczas z nakazu
Aazariewa Leonidze został aresztowany. Uciekł on jednak z aresztu i zbiegł na teren Imeretii, gdzie
został bliskim współpracownikiem króla Solomona II.
Tymczasem z Petersburga nadeszły dla Aazariewa odpowiednie instruk-
cje. W dniu 16 lutego 1801 r. w katedrze Sioni w Tbilisi odczytany
został manifest cara Pawła I o likwidacji królestwa wschodniogruziń-
skiego i przyłączeniu go do Rosji. Fakt ten zaskoczył nawet najbardziej
138
zagorzałych zwolenników orientacji prorosyjskiej. Tłumaczono to jako nieporozumienie i
bezzwłocznie wysłano do Petersburga delegację, która miała wyjaśnić tę sprawę.
W Rosji w tym czasie nastąpiła zmiana u steru władzy. Po nieudolnym Pawle I zasiadł na tronie
jego syn Aleksander I. Nowy car nie miał zamiaru wycofywać się z powziętej poprzednio decyzji.
W dniu 12 września 1801 r. ogłoszony został manifest nowego władcy potwierdzający decyzję o
likwidacji państwa wschodniogruzińskiego i utworzeniu zamiast niego  guberni gruzińskiej .
Pozornie dziwić się można, że fakt ten nie spowodował ostrzejszej reakcji ze strony społeczeństwa
gruzińskiego. Otóż pamiętać trzeba, że w kraju wciąż żywe były wspomnienia straszli-wej rzezi
dokonanej w 1795r. przez wojska Agi Muhammad chana, nadal też istniało realne
niebezpieczeństwo najazdu czy to ze strony Persji, czy też Turcji, a ustawiczne napady górali z
Dagestanu niszczyły północne części kraju. Znaczna część społeczeństwa była zmęczona trwającą
już od wieków walką z muzułmańskimi najezdzcami i wciąż wiszącą grozbą biologicznego
wyniszczenia całego narodu, toteż opiekę Rosji, a więc państwa wyznającego tę samą religię,
przyjęto bez większych oporów.
Niemal wszyscy historycy gruzińscy w negatywny sposób oceniają fakt likwidacji państwa
wschodniogruzińskiego. Niemniej przeważająca ich część, i to nie tylko uczonych działających na
terenie radzieckiej Gruzji, ale i na emigracji, wskazuje na pewne pozytywne następstwa tego kroku.
Tak więc w ramach carskiej Rosji połączono rozbite na liczne państwa dzielnicowe niemal
wszystkie ziemie dawnej Gruzji, zażegnano niebezpieczeństwo unicestwienia narodu gruzińskiego
przez muzułmańskich sąsiadów, zaprowadzono spokój, zlikwidowano wciąż grozną dla kraju
feudalną anarchię, surowo zakazano handlu niewolni-kami. Gruzja zaczęła się też szybko rozwijać
gospodarczo. Anachroniczna struktura społeczna i administracyjna Gruzji, w prze-ważającej części
wywodząca się jeszcze ze średniowiecza, wymagała daleko idących reform. Władze carskie poszły
jednak po linii najmniej-szego oporu i zaprowadziły niemal taką samą organizację, jaka istniała na
ziemiach rosyjskich. Gubernia gruzińska rozdzielona została na pięć powiatów: Tbilisi (który za
rządów carskich nazywano Tyflisem), Telawi, Signachi, Gori i Duszeti. Zaprowadzono liczne
instytucje ad-ministracyjne, które niewątpliwie mogły być celowe, ale wyraznie draż-niły nie
przyzwyczajoną do nich ludność gruzińską. Na dodatek ludzie, na których początkowo opierała się
carska administracja, cał-kowicie się do tego nie nadawali. W sposób wyraznie negatywny zapisał
się w dziejach tego kraju dostojnik rosyjski, generał Knoring, oraz jego zastępca do spraw
cywilnych Kowalenski. Dopiero pózniej Knoring został zastąpiony przez wywodzącego się z
kaukaskiej rodziny, ale już zrusyfikowanego, generała Pawła Cycjanowa (Ciciszwili), który okazał
się bardzo sprawnym administratorem i pozyskał sobie sympatię miej-scowej ludności.
Nietaktowne posunięcia Knoringa i Kowalenskiego spowodowały, że
liczba przeciwników Rosji znacznie się zwiększyła. Uaktywnili się też
139
członkowie rodziny królewskiej, którzy rozpoczęli żywą działalność polityczną. Poczynania ich
energicznie wspomagane były przez króla Imeretii Solomona II. We wrześniu 1802r. antyrosyjsko
nastawiona grupa feudałów próbowała opanować Tbilisi i przywrócić królewską władzę
Bagratydów. Akcja ta, nie znalazłszy poparcia ze strony szerszych rzesz mieszkańców miasta,
zakończyła się niepowodzeniem. Więcej kłopotów przysporzyło rosyjskim władzom powstanie,
które wybuchło w północnych górskich regionach Kartlii w 1804 r. Był to ruch o bardzo
skomplikowanym charakterze, w którym przeważały dążenia do przepro-wadzenia społecznych, a
także różnych lokalnych postulatów, ale który również stawiał sobie za cel przywrócenie do władzy
Bagratydów. Pózniej, w latach 1812-1813, wybuchło powstanie w Kachetii, w którym obok
innych czynników pewną rolę odgrywały też tendencje niepodle-głościowe i żądania powrotu do
władzy Bagratydów. Posunięciem, które spowodowało wzrost nastrojów antyrosyjskich w
społeczeństwie wschodniogruzińskim, była likwidacja odrębnej organi-zacji kościoła, jaka
utrzymywała się w Gruzji. Jak już wspomniano, w kraju tym w okresie rozbicia dzielnicowego
cerkiew zachodniogru-zińska wyłamała się spod władzy katolikosa rezydującego w Mcchecie i
stworzone zostało nowe katolikostwo abchaskie. Nadal jednak cała wschodnia Gruzja uznawała za
głowę kościoła katolikosa z Mcchetu. Otóż administracja carska postanowiła zlikwidować
autokefalię kościoła gruzińskiego i ściśle połączyć go z rosyjskim. W 1811r. katolikos Antoni II
został wezwany do Rosji. Natomiast na jego miejsce z tytułem egzarchy Gruzji i metropolity
mccheckiego wyznaczono innego dostojnika kościelnego. Z kolei i on w 1817r. wezwany został do
Rosji, gdzie mianowano go członkiem tzw. Zwiętego Synodu, a egzarchą Gruzji został rodowity
Rosjanin, który zaczął akcję unifikacyjną gruzińskiego kościoła prawosławnego z rosyjskim. Dla
szerokich rzesz ludności Gruzji, która przez wieki uważała kościół za czynnik chroniący ją przed [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • alwayshope.keep.pl

    •