Barbara Radziwilowna Felinski A.

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Gdyby cię wszystkich ludów głosy oskarżały,
Niczem by przeciw tobie był u mnie świat cały.
Prawda, że nie chcąc zwiększać zapału zapałem
Odpowiedz moją stanom do czasu wstrzymałem;
Tak wzgląd na szczęście nasze, tak Tarnowski radził.
Krok łagodności nowe zuchwalstwo sprowadził:
W domu własnym, wyrzuty posłów mając znosić,
Chcę godną ich uporu odpowiedz ogłosić.
Jeśli dziś tron dla ciebie nie będzie wzniesiony,
Zrzekam się niespokojnej Polaków korony.
Niech kto chce rządzi szlachtą dumną i swawolną,
Chcącą królów i królom ulegać niezdolną.
Ja na dziedzictwie przodków moich poprzestanę,
Wrócę z tobą w siedliska Litwy ukochane,
I poświęcę się szczęściu tych obywateli
Którzy i nasze będą szanować umieli.
BARBARA
128
wariant:
Tak, byłaś zawiedzioną.
AUGUST, zbliżając się do Barbary
Jak to? Twojeż to serce?
129
war.: Nie znałażeś ty męża?...
45
Czemże jest szczęście nasze obok szczęścia ludów?
Chcesz-że pozbawiać Polskę owocu twych trudów?
Chcesz-że rozdzielać wiecznie dwa potężne kraje,
Które złączył twój naddziad, łączą obyczaje130,
Aączy rządu spólnictwo, dwóch wieków zażyłość131,
Jedna krew, jeden język, jedna swobód miłość132?
Któreś w obliczu Niebios poprzysiągł i ziemi
Zciślej spoić i oba zrobić szczęśliwemi?
Chcesz-że, by te pogromcze orły i pogonie133,
Które w Ojczyzny spólnej, w praw spólnych obronie
Walczyły, zwyciężały, wsławiały się razem,
Bratobójczem się kiedyś niszczyły żelazem?
Lub żeby, sam ujarzmion od obcego państwa,
Zcigał bronią brat brata, nagląc do poddaństwa134?
O wy, tak lube sercu mojemu narody,
Siedliska naszych ojców męstwa i swobody,
Jeśli wam takie losy gotują niebianie,
Niech umrę! niech przynajmniej ja nie patrzę na nie!
AUGUST
Ach, przestań! Głos twój moją wskróś przeniknął duszę
Uznaję twoją wyższość i ulegać muszę.
Com przedsięwziął, uniesion miłości zapędem,
Czuję, że było zbrodnią lub przynajmniej błędem.
Ty mnie zwracasz na świętą powinności drogę.
Czyż przy tobie na długo z niej wyboczyć mogę135?
Nie!... nie!... w sercu, nad którem ty masz panowanie,
Miłość kraju i cnoty mieszkać nie przestanie.
Tak jest! obu narodom przyrzekłszy opiekę,
Dobrowolnie się tronu polskiego nie zrzekę:
Lecz tem bardziej, przez dumę i trwogę nikczemną,
Nie zezwolę, by ciebie rozdzielono ze mną,
Kiedy mi los dwóch ludów poruczyły nieba,
Dla ich uszczęśliwienia ciebie mi potrzeba.
Ni grozby sejmujących, ni błysk ich pałaszy,
Ni wydarcie korony, nic mnie nie zastraszy!
Ach! w porównaniu straty, której się ja boję,
Czemże jest tron, świat, życie... nawet życie moje136?
(do Barbary i Izabelli)
130
naddziad tj. pradziad Zygmunta Augusta, Władysław Jagiełło.
131
dwóch wieków zażyłość tj. od r. 1386.
132
jeden język licentia poetica, użyta dla ściślejszego zaznaczenia unii polsko litewskiej.
133
orły i pogonie tj. herby Polski i Litwy.
134
war.: Brat brata krwią się broczył...
135
wyboczyć tj. zboczyć z drogi powinności.
136
wariant:
Czemże jest tron, świat, wielkość, nawet życie moje?
46
Zostawcie mnie. Czas ucha dać natrętnych mowie;
Wkrótce do was powrócę.
(do straży)
Niech wnijdą posłowie!
SCENA VIII
KR�L, BORATYCSKI, POSAOWIE
BORATYCSKI137
Królu! w nas dzisiaj widzisz dwa ludy potężne,
Które, długo rządzone przez twe przodki mężne,
Pod nimi się złączyły, wstawiły i wzrosły.
Ojca i dziadów cnoty na tron cię wyniosły,
Im Ojczyzna, Ojczyznie ty winieneś wdzięczność.
Odpłacić się jej teraz masz, Auguście, zręczność138,
W jej imieniu od ciebie domagać się śmiemy
Ofiary, której wielkość sami czuć umiemy.
Lecz ofiara, potrzebna do szczęścia narodu,
Nigdy trudną nie była dla Jagiełłów rodu.
Pojąłeś Królu, żonę bez woli Senatu,
Ze szkodą państwa, z ujmą twego majestatu,
Zlub twój znieważa świętą ustaw naszych księgę.
Przysięga męża gwałci monarchy przysięgę,
Wykonałeś ją pierwej Polsce, niż Barbarze;
Tej dom twój, tamtej były świadkami ołtarze.
W obliczu świata wszyscy królowie są braćmi;
Związek z poddanką świetność tronu twego zaćmi;
Przodkowie twój ród wznieśli, tyż go masz poniżać?
Księżniczce, którąś wybrał, nie chcemy ubliżać,
Szanujemy ją: warta być w rzędzie królowych,
Gdyby berło nagrodą było cnót domowych.
Dość już mają zaszczytu jej cnoty i wdzięki,
Kiedy ją godną twojej osądziłeś ręki.
Tłum niewiast, co błyszczały i błyszczą koroną,
Pochłonęły w niepamięć wieki i pochłoną;
Te zawsze będą celem wdzięczności i chwały,
Które się dla ojczyzny poświęcić umiały.
Niechaj Barbara w szczupłem ich mieści się gronie!
Niechaj, od tronu wyższa, nie będąc na tronie,
Z żonami królów cnotą idzie na wyścigi,
137
Tyrada Boratyńskiego uznana była przez ówczesną krytykę za arcydzieło rymotwórstwa. W
skład jej weszły niektóre autentyczne myśli z przemowy Boratyńskiego na sejmie piotrkowskim
dnia 5 listopada 1548 r. wedle relacji Dziejów w Koronie Polskiej Aukasza Górnickiego.
138
masz zręczność tj. dogodną sposobność.
47
Niech zrówna, bo przewyższyć nie może Jadwigi,
Co kochając Wilhelma, Wilhelmowi miła139,
Miłością Polski miłość ku niemu zgasiła.
Chlubnie to jest królową być z obywatelki,
Chlubnie z Królem się łączyć. Ten by zaszczyt wielki
Spadł i na rody nasze z panowań kolei;
Lecz my się tej pochlebnej zrzekamy nadziei,
Jak władzy wybierania królów spośród siebie140.
Duma winna ustąpić narodu potrzebie.
Przewidujem, że związki monarchy z poddaną
Pospolitej się rzeczy niebezpieczne staną141.
W Polsce równymi wszyscy są obywatele:
Sam Król, od wszystkich wyższy, jest na rządu czele,
Sam ocenia zasługę i sam ją nagradza;
Bezstronną być powinna rządzącego władza.
Dom szczęśliwy, z którego Król wybierze żonę,
Szalę nagród przeważy wkrótce na swą stronę...
Syt bogactw i dostojeństw, do berła się zbliży,
Wywyższy się i wszystkich tem samem poniży.
A dalej ten, co dzielił z Królem panowanie,
Tron posiędzie lub strasznym tronowi się stanie.
Nie dość na tem następcy pójdą w twoje ślady;
Pochopne panującym są złego przykłady:
Nad wskazane potrzebą kraju smutne śluby
Każdy przeniesie związek sercu swemu luby.
Nie straciż wielkiej wówczas Ojczyzna podpory,
Pokrewieństwa swych rządców z postronnymi dwory?
Elżbieta, babka twoja, matka królów pięciu142,
W najważniejszem wspierając męża przedsięwzięciu,
Kiedy poskramiał Zakon, ziem i krwi łakomy,
Odwróciła grożące Polsce Wiednia gromy143.
Helena, uczestniczka Aleksandra tronu144,
Wstrzymała oręż Moskwy aż do męża zgonu.
Jakież dla nas Barbara ubezpieczy ściany?
W którejże głos jej będzie stolicy słyszany?
Na ziemi naszej imię jej powtórzy zawiść,
139
Jadwiga, kochając Wilhelma, księcia rakuskiego, uczyniła poświęcenie dla polskiej racji
stanu i interesów kościoła, poślubiając Jagiełłę.
140
władza wybierania królów spośród siebie urzeczywistniła się w dziejach Polski dopiero w
przeszło 100 lat pózniej przez wyniesienie na tron spośród szlachty Michała Korybuta Wiśnio-
wieckiego.
141
Pospolitej rzeczy tj. Rzeczypospolitej.
142
Elżbieta Rakuszanka, matka królów , córka cesarza Albrechta II, żona Kazimierza Jagiel- [ Pobierz całość w formacie PDF ]

download; pobieranie; do ÂściÂągnięcia; ebook; pdf

Wątki