[ Pobierz całość w formacie PDF ]

grupę metod badania teoretycznego.
Do pierwszej z nich zaliczymy takie metody, jak obserwację, porównanie, pomiar i eksperyment; do
drugiej zaś  konkretyzację, idealizację, formalizację i metodę aksjornatyczną. Te dwie grupy metod
dają się stosunkowo ostro odróżnić od siebie tak, że podział na metody empiryczne i teoretyczne
spełnia w pewnym stopniu postulat rozłączności. W rzeczywistości należałoby raczej mówić o tym, że
niektóre metody przeważają na płaszczyznie poznania empirycznego, a inne  na płaszczyznie
poznania teoretycznego, łatwo bowiem zauważyć, że np. porównanie lub doświadczenie myślowe
odgrywająteż pewną rolę w badaniach teoretycznych, zaś idealizacja i formalizacja w badaniach
empirycznych. Istnieją jednak takie metody badania, jak abstrahowanie, analiza i synteza, indukcja i
dedukcja, metoda modelowania, metoda historycznego i logicznego poznania naukowego, bez
których nie można się obejść ani
66
na poziomie poznania empirycznego, ani teoretycznego. Metody te tworzą poniekąd trzecią grupę
metod badawczych, przydatnych w równej mierze w poznaniu empirycznym i teoretycznym.
Podział metod ze względu na ich strukturę jest jak dotąd mało realny, ponieważ w ramach
współczesnych badań metodologicznych zbyt niewiele można uzyskać informacji o strukturach
poszczególnych metod naukowych. Być może jednak w przyszłości taka klasyfikacja metod badań, jeśli
stanie się kiedyś możliwa, to okaże się lepsza od dotychczas proponowanych.
Wreszcie można również spotkać podział metod badawczych ze względu na charakter nauk, w których
są one stosowane. Tak więc wyróżnia się metody nauk przyrodniczych wyłączając nauki techniczne
oraz metody nauk humanistycznych, czyli społecznych. Jednakże coraz powszechniejsze staje się
przekonanie, oparte zresztą o praktykę badań naukowych, iż w jednym i drugim obszarze nauk, tzn. w
przyrodoznawstwie i humanistyce, wykorzystuje się te same metody, acz nie zawsze w ten sam
sposób i takim samym stopniu. Sposób stosowania poszczególnych metod w różnych dziedzinach
nauki zależy od specyfiki danej nauki. Ale jeśli niektóre z metod stosowane w jednej dziedzinie wiedzy
jeszcze nie dadzą się stosować w innej, to istnieje dość duże prawdopodobieństwo tego, że w
przyszłości będzie to możliwe. Optymizm ten wynika stąd, że w dziejach nauki stwierdza się działanie
pewnej prawidłowości, którą można określić, jako  ekspansję metod naukowych". Zaobserwowano
po prostu, że jeżeli jakaś metoda daje zadowalające rezultaty w badaniach jednej dyscypliny nauki, to
próbuje się  często skutecznie, rozprzestrzeniać tę metodę na inne obszary wiedzy i na inne nauki
szczegółowe.
Podsumowując rozważania dotyczące metod badawczych, należy podkreślić ten fakt, że nie ma  jak
dotąd  klasyfikacji metod, jaka spełniałaby wszystkie wymogi stawiane podziałowi logicznemu. Z
drugiej jednak strony próby klasyfikacji metod, jakkolwiek obarczone wadami, spełniają określone
zadanie w praktyce poznania naukowego i w metodologii; ukazują bowiem nie tylko różnice pomiędzy
poszczególnymi metodami, ich specyfikę, ale też dzięki konfrontacji ich ze sobą wzajemne przenikanie
się metod, braki poszczególnych metod i ich ograniczoność. Wszystko to doprowadza do przekonania
o możliwości i potrzebie kompleksowego stosowania metod, poszukiwania kompleksowej metody
badań naukowych w postaci ich uogólnienia.
67
1.10.4. Metody i techniki badań
Aby rozwiązać dowolny problem teoretyczny lub praktyczny trzeba dokonać wyboru odpowiedniej
metody badań, czyli takich powtarzalnych i systematycznie uporządkowanych sposobów
postępowania, które umożliwiają nam realizację zamierzonego celu. Tak pojęte metody mogą być
szeroko i wąsko rozumiane50.
O metodzie badań wszerokim znaczeniu mówimy wówczas, gdy staramy się ogólnie określić charakter
i zakres danych badań. W takim znaczeniu używamy terminu  metoda", mówiąc np. o metodzie
historyczno-porównaw-czej, o metodzie monograficznej, metodzie dokumentów osobistych itp.
O metodzie w węższym znaczeniu mówimy wtedy, gdy określamy powtarzalne sposoby rozstrzygania [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • alwayshope.keep.pl

    •