[ Pobierz całość w formacie PDF ]

rozumu ludzkiego. Wyobraźnia ludzka z natury rzeczy jest wysokiego lotu, zachwyca się
wszystkim, co dalekie i niezwykłe, i unosi się dowolnie w najbardziej odległe regiony
czasu i przestrzeni, by uciec od rzeczy, które wskutek przyzwyczajenia zbytnio jej
spowszedniały. Poprawny zaś sposób sądzenia (a correct judgement) przestrzega
metody przeciwnej: unikając wszelkich zbyt daleko i wysoko sięgających roztrząsań,
zamyka się w granicach zwykłego Ŝycia i spraw, które naleŜą do codziennej praktyki i
doświadczenia, tematy zaś bardziej wzniosłe odstępuje umiejętnościom zdobniczym
poetów i mówców oraz sztuce kapłanów i polityków. Najskuteczniejszą drogą,
prowadzącą do zajęcia tak zbawiennego stanowiska, jest przekonać się raz do głębi o
sile pyrrońskiego wątpienia i o tym, Ŝe nic nas nie potrafi od niego uwolnić z wyjątkiem
wielkiej potęgi przyrodzonych instynktów. Ci, którzy mają zamiłowanie do filozofii, będą
mimo to kontynuować badania, gdyŜ pominąwszy bezpośrednią przyjemność,
towarzyszącą takim zajęciom, zdają sobie sprawę, iŜ poglądy filozoficzne nie są niczym
innym, jak odbiciem (rejflections) powszedniego Ŝycia, skorygowanym i
usystematyzowanym. Nigdy jednak nie ogarnie ich pokusa wykroczenia poza granice
Ŝycia powszedniego, póki pamiętać będą o niedoskonałości, wąskim zasięgu i
niedokładnym funkcjonowaniu władz, którymi się posługują. Skoro nie umiemy podać
zadowalającej racji, dla której po tysiąckrotnym doświadczeniu wierzymy, Ŝe kamień
upadnie, a ogień spali - czyŜ zdołamy kiedykolwiek uzasadnić pogląd, który mówiłby o
początku światów lub o miejscu przyrody w wieczności?
To zawęŜenie badań jest w samej rzeczy czymś tak pod kaŜdym względem racjonalnym,
Ŝe aby przekonać nas o nim, wystarczy najbardziej pobieŜny rozbiór przyrodzonych
władz umysłu ludzkiego i zestawienie ich z tym, co stanowi ich przedmiot. Zobaczymy
wtedy, co jest właściwym polem nauki i badań.
Wydaje mi się, Ŝe jedynym przedmiotem nauk abstrakcyjnych i rozumowania
demonstratywnego jest wielkość i liczba i Ŝe wszelkie wysiłki zmierzające do
rozszerzenia tego doskonalszego rodzaju wiedzy poza ten zakres są czystą sofistyką i
złudzeniem. PoniewaŜ składniki wielkości i liczby są całkiem podobne, przeto stosunki
między nimi komplikują się i wikłają i nie ma nic ciekawszego, a zarazem
uŜyteczniejszego, jak śledzić za pomocą róŜnorodnych środków ich równość lub
nierówność poprzez róŜne ich przejawy. PoniewaŜ jednak wszystkie inne idee są
wyraźnie od siebie róŜne i odmienne, przeto nawet przy ich najdokładniejszym
roztrząsaniu moŜemy jedynie spostrzec tę odmienność i na podstawie prostego
zastanowienia się orzec, Ŝe jedna rzecz nie jest drugą. Jeśli zaś zdarzy się w tym
zakresie jakaś trudność, pochodzi ona wyłącznie z nieokreślonego znaczenia słów, które
moŜna poprawić za pomocą lepszych definicji. Tego, Ŝe kwadrat przeciwprostokątnej jest
równy sumie kwadratów dwóch pozostałych boków, nie moŜna wiedzieć, mimo
najdokładniejszego określenia wyrazów, bez badań i przeprowadzenia odpowiedniego
2009-10-20
Bez tytułu 1
Strona 48 z 49
rozumowania. Aby się jednak przekonać o prawdziwości zdania, Ŝe tam, gdzie nie ma
własności, nie ma teŜ niesprawiedliwości, wystarczy zdefiniować poszczególne wyrazy,
wyjaśniając, Ŝe niesprawiedliwość jest naruszeniem własności. Zdanie to jest w istocie
po prostu mniej dokładną definicją. Tak samo ma się rzecz z owymi wszystkimi
rzekomymi wnioskami sylogistycznymi, które moŜna znaleźć w kaŜdej dziedzinie wiedzy,
z wyjątkiem nauk o wielkości i liczbie; o wielkości zaś i liczbie moŜna, jak sądzę, orzec z
całym spokojem, Ŝe są one jedynym właściwym przedmiotem wiedzy posługującej się
dowodzeniem demonstratywnym.
Wszystkie inne badania ludzkie dotyczą wyłącznie faktów i istnienia, te zaś, rzecz prosta,
nie nadają się do dowodzenia demonstratywnego. Cokolwiek jest, moŜe nie być. śadne
zaprzeczenie faktu nie moŜe prowadzić do sprzeczności. Nieistnienie kaŜdego bez
wyjątku bytu (being) jest równie jasną i wyraźną ideą, jak jego istnienie. Zdanie
stwierdzające, Ŝe byt ów nie istnieje, chociaŜby było fałszywe, jest równie zrozumiałe i
jasne jak zdanie stwierdzające, Ŝe istnieje. Inaczej ma się rzecz z naukami w ścisłym
tego słowa znaczeniu. Tu kaŜde zdanie, które nie jest prawdziwe, jest bałamutne i
niezrozumiałe. Ze pierwiastek sześcienny z 64 równa się połowie 10, jest zdaniem [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • alwayshope.keep.pl

    •